در قانون مدنی و فقه شیعه، تمکین زن از همسر ، چه در امور خاص و چه به طور عام ، از وظایف اصلی اوست که در مقابل، حق دریافت نفقه را برای او ایجاد میکند. با این وجود، اگر زنی از انجام این وظیفه سرباز زند و به چالش در کانون خانواده منجر شود، قانون به مرد اجازه می دهد تا با اثبات عدم تمکین همسر، از پرداخت نفقه معاف گردد. در این راستا، این پرسش مطرح می شود که چگونه میتوان عدم تمکین زن را در دادگاه به اثبات رساند ، به ویژه زمانی که نشوز با ترک منزل مشترک همراه است . در این مقاله، به بررسی راه های اثبات عدم تمکین زن، چگونگی اثبات ترک منزل توسط او و نقش آزمایش عدم تمکین زوجه در این فرآیند خواهیم پرداخت. همچنین، به سوالاتی نظیر نحوه اقامه دعوا در دادگاه، دلایل قابل استناد برای اثبات عدم تمکین و چگونگی اثبات ترک منزل پاسخ خواهیم داد .
عدم تمکین زن
روابط میان زوجین باید بر اساس حسن معاشرت و اصول اخلاقی ساخته شوند، اما در عین حال، قانون نیز تکالیفی برای آن ها ایجاد کرده است. یکی از مهم‌ترین تکالیف، تمکین زن از شوهر و در عوض حق نفقه ای است که زن از شوهر دریافت میکند. عدم تمکین می تواند عواقبی از قبیل طلاق را به دنبال داشته باشد.
بر اساس قانون مدنی، زن موظف به تمکین عام (زندگی مشترک در منزل و قبول ریاست شوهر) و تمکین خاص (برقراری روابط زناشویی متعارف) است. زن میتواند در صورت داشتن دلایل موجه از تمکین خودداری کند، و در این موارد ضمانت اجرایی برای شوهر وجود نخواهد داشت.
در صورتی که زن بدون دلیل موجه اقدام به عدم تمکین کند ، مرد میتواند از ابزارهای قانونی مانند ارسال اظهارنامه و یا طرح دعوای الزام به تمکین استفاده کند. مرد باید عدم تمکین زن را در دادگاه اثبات کند که این موضوع برای تعیین تکلیف دعواهای مربوطه اهمیت زیادی دارد.
گاهی اوقات، هدف از طرح دعوای عدم تمکین ، بازگرداندن زن به منزل مشترک و ادامه زندگی خانوادگی است، اما در مواردی ممکن است به منظور جلوگیری از پرداخت نفقه یا تحت فشار قرار دادن زن یا برای گرفتن اجازه از زن برای ازدواج دوم باشد.
برای دریافت حکم عدم تمکین، شرایط منزل باید مهیا باشد تا مرد بتواند موفق به اثبات عدم تمکین زن شود.
راه های اثبات عدم تمکین زن
در تمامی این موارد، مرد موظف است با ارائه دلایل قانونی و معتبر، عدم تمکین همسر خود را اثبات کند. همانطور که اشاره شد، اصل بر این است که زن باید از شوهر تمکین کند. در پاسخ به این پرسش که چگونه میتوان عدم تمکین زن را اثبات کرد، باید گفت که این امر با استفاده از هر نوع دلیل، سند و مدرکی که نشان دهنده نشوز زن و ترک منزل باشد، امکان پذیر است . مرد می تواند به هر یک از ادله اثبات دعوا برای اثبات عدم تمکین زن استناد کند .
روش های اثبات عدم تمکین زن، شامل مواردی مانند ترک زندگی مشترک به مدت طولانی، شهادت شهود، نظریه کارشناسی، عدم توجه زن به اظهارنامه ای که توسط شوهر ارسال شده، و همچنین اثبات عدم برقراری روابط زناشویی به میزان متعارف است.
در مورد اینکه اثبات عدم تمکین زن یا نشوز او چگونه انجام میشود ، باید به مسائل جانبی مربوط به پرونده نیز توجه کرد. ممکن است عدم تمکین یا نشوز یک زن به دلیل ترک زندگی مشترک باشد و در پرونده ای دیگر، به دلیل امتناع از تمکین خاص. به طور کلی، اثبات ترک منزل به مراتب آسان‌تر از اثبات عدم تمکین خاص است .
نحوه اثبات عدم تمکین زوجه توسط زوج
ناشزه بودن یا عدم تمکین زن میتواند در دو دسته نشوز عام و نشوز خاص قرار گیرد و این بر عهده شوهر است که این وضعیت را اثبات کند. یکی از سوالات رایج این است که چگونه می توان عدم تمکین زن را ثابت کرد. در صورتی که عدم تمکین ناشی از ترک زندگی مشترک باشد ، شوهر باید بتواند اثبات کند که زن بدون اجازه از منزل خارج شده و در مدت معقولی به آن بازنگشته است.
اما باید توجه داشت که ترک منزل به دلیل دیدن آشنایان یا انجام امور مهم و ضروری نمی تواند دلیل بر نشوز باشد. اگر زن در حین عقد شرط کرده باشد که حق تعیین مسکن یا مسافرت دارد، مرد نمی‌تواند با استناد به ترک منزل، نشوز او را اثبات کند. همچنین، در صورتی که مرد با ترفند هایی مانند تعویض قفل‌ها یا جلوگیری از ورود زن به منزل مشترک، موجب ترک زن شده باشد، نمی تواند در دادگاه عدم تمکین را ثابت کند. علاوه بر این، برخی مردان به دلیل عدم تمکین خاص شکایت دارند و در این موارد باید در دادگاه بر عدم برقراری روابط زناشویی به میزان متعارف تأکید کنند.
در این حالت، وقتی زن و شوهر در یک منزل زندگی می کنند، اصل بر تمکین زن است مگر اینکه عدم آن با مدارک معتبری اثبات شود. گاهی عدم تمکین خاص می تواند موجه باشد ، مانند زمانی که زن به دلیل بیماری یا ترس از آسیب بدنی از برقراری روابط زناشویی خودداری کند.
اثبات عدم تمکین در این موارد دشوارتر است زیرا جز خود زوجین کسی از این امور آگاه نیست. برخی مردان گمان میکنند که پس از اثبات عدم تمکین، میتوانند زن را به زور به منزل مشترک برگردانند یا او را از پرداخت مهریه محروم کنند، که این باور نادرست است.
اثبات عدم تمکین فقط میتواند به عدم تعلق نفقه و دریافت اجازه ازدواج مجدد منجر شود. برای اثبات عدم تمکین، مرد ابتدا باید برای زن اظهارنامه بفرستد و او را به زندگی مشترک دعوت کند. اگر این اقدام موثر واقع نشود، میتواند با طرح دعوای عدم تمکین در دادگاه و با استناد به دلایل معتبر، عدم تمکین را اثبات کند .
چگونگی اثبات ترک محل سکونت توسط زوجه
برای اثبات ترک منزل توسط زن، می توان از انواع دلایل و مستندات قانونی استفاده کرد. ادله ای چون سند، شهادت، اقرار یا نظریه کارشناس میتوانند در این زمینه مؤثر باشند. به عنوان مثال ، اگر همسایه ها یا آشنایان بتوانند شهادت دهند که زن به طور مکرر منزل را ترک کرده و در خانه شوهر خود حضور نداشته، این شهادت‌ها می تواند در دادگاه ارزشی افزوده داشته باشد. همچنین ، اگر پزشکی یا روانشناسی نظریه ای مبنی بر عدم تمکین خاص زن به دلایل بیمار یا ترس ارائه دهد، این نیز می تواند در فرایند قضایی موثر باشد .
از دیگر موارد، اگر زن در جلسه دادگاه به سوالات قاضی پاسخ دهد و اقرار کند که از شوهر خود تمکین نمی کند، این اقرار نیز میتواند به عنوان دلیل عدم تمکین محسوب شود، مگر اینکه عدم تمکین او موجه باشد. به علاوه ، هر مستند دیگری که نشان دهنده عدم تمکین زن باشد، چه در حوزه روابط زناشویی و چه در زمینه های عمومی تر، میتواند در صدور حکم الزام به تمکین جامع موثر باشد. برای نمونه ، اگر شوهر برای همسر خود اظهارنامه ای ارسال کند و زن به آن توجهی نکند، این موضوع می تواند به عنوان مدرکی برای اثبات ناشزه بودن او در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.
آزمایش عدم تمکین
در صورتی که مردی به دلیل عدم تمکین خاص همسرش، دعوای الزام به تمکین مطرح کند و زن مدعی خلاف آن باشد، دادگاه ممکن است برای بررسی دقیق‌تر موضوع، آن را به کارشناس ارجاع دهد. با این حال، نتیجه کارشناسی قطعی نیست و بسته به ماهیت آزمایش، ممکن است دقت لازم را نداشته باشد. لازم به ذکر است که این موضوع در مورد زن باکره صدق نمی‌کند و با انجام آزمایش پزشکی قانونی، تمکین یا عدم تمکین او قابل اثبات است.
پس از صدور حکم تمکین، پرونده به واحد اجرای احکام فرستاده میشود. فرآیند اجرای حکم با درخواست صدور اجرائیه از سوی مرد آغاز می‌گردد.
در ادامه مباحث مطرح شده، لازم به ذکر است که برای دریافت راهنمایی و مشاوره حقوقی در خصوص مسائل مربوط به تمکین، می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی یا آنلاین تلیکان بهره‌مند شوید.
