طبق ماده 399 قانون مدنی خیار شرط به این صورت تعریف شده است که، در عقد بیع ممکن است شرط شود که در مدت معین برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی اختیار فسخ معامله باشد.
خیار تخلف از شرط به خیاری گفته می شود که به مشروط له (فردی که شرط به نفع او مقرر شده است) حق فسخ قرارداد را در صورت نقض یا عدم انجام شرط مقرر در قرارداد می دهد. این خیار زمانی اعمال می‌شود که شرط صفت یا شرط فعل که در ضمن عقد پیش بینی شده، رعایت نشود .
شرط صفت، به ویژگی یا وصف خاصی در موضوع معامله اشاره دارد که اگر خلاف آن ثابت شود، موجب تحقق خیار تخلف از شرط می گردد.
شرط فعل نیز به انجام یا عدم انجام تعهد مشخصی توسط یکی از طرفین مربوط می‌شود که در صورت تخلف از آن، مشروط له حق فسخ خواهد داشت.
خیار تخلف از شرط از جمله حقوق مالی محسوب می‌شود، به این معنا که دارنده‌ی آن می‌تواند این حق را از خود سلب کند یا آن را ساقط نماید.
تفاوت خیار شرط با خیار تخلف از شرط
این دو خیار را نباید با هم اشتباه کرد: خیار شرط حقی است زاده تراضی که در چهره شرط ضمن عقد لازم می آید و آن را متزلزل می کند؛ برای مدتی اختیار بر هم زدن عقد را به مشروط له می سپارد، ولی، در خیار تخلف از شرط، فرض این است که متعهد به التزام خود وفا نمی کند و اجبار او نیز میسر نمی شود و به وسیله دیگران هم نتیجه مطلوب به دست نمی آید (ماده 239 قانون مدنی) یا معلوم می شود که مورد معامله وصف مورد نظر را ندارد (ماده 235 قانون مدنی) یا انجام دادن شرط ممتنع می شود (ماده 240 قانون مدنی)، آنگاه طرفی که شرط به سود او است و راهی برای رفع ضرر ندارد حق فسخ عقد را پیدا می کند.
به بیان دیگر، خیار شرط نتیجه تراضی و خیار تخلف از شرط نتیجه تخلف از تراضی و امتناع اجرای تعهد ناشی از آن است.
بطور مثال در قرارداد بیعی شرط گردیده اگر خریدار ظرف مدت 3 ماه، ثمن را تادیه ننموده فروشنده حق فسخ معامله را خواهد داشت. خیار مزبور، خیار تخلف از شرط است و بعد از الزام و ممتنع شدن الزام، حق فسخ ایجاد می شود. زیرا در خیار تخلف از لزومی به معین بودن مدت نیست که مانند خیار شرط در صورت مشخص نبودن عقد و شرط خیار را باطل کند.
در مثالی دیگر می توان گفت اگر مبیع با توصیف فروخته شده باشد (مثلا ملک با متراژ 450 متر به جای 500 متر)، و کافه خیارات در این معامله اسقاط شده باشد، خریدار خیار تخلف از شرط صفت دارد و عبارت اسقاط کافه خیارات شامل این مورد نمی‌شود.
در پایان، اگر هر گونه سوال یا ابهامی در خصوص مطالب ارائه شده دارید، تیم حقوقی تلیکان آماده پاسخگویی و ارائه مشاوره‌های تخصصی به شما عزیزان است. برای کسب اطلاعات بیشتر و هماهنگی جلسات مشاوره تلفنی یا آنلاین، می‌توانید از طریق صفحه مشاوره حقوقی دریافت نمایید.
